Als het doek valt... (column)

Als medisch maatschappelijk werker voer ik – samen met de behandelend arts* – veel slechtnieuwsgesprekken. Veel ervan zijn me bijgebleven, omdat ze een bijzonder – of bijzonder triest- verhaal bevatten.

Zo komt een mevrouw met een vreselijk uitgezaaide kanker op de revalidatieafdeling binnen. Met de verwachting snel ‘weer lekker naar huis te kunnen’. Dit is haar immers verteld in het ziekenhuis. En dit wordt inderdaad bevestigd wanneer we navraag doen over diagnose, prognose en gevoerde gesprekken: Mevrouw heeft ons al menigmaal verbaasd met haar sterke wil, dus ze zal wel weer genoeg opknappen om naar huis te kunnen terugkeren'. Een gesprek over het levenseinde heeft nog niet plaatsgevonden. Terwijl de diagnose op papier al met 12-0 heeft gewonnen van haar sterke wil.

'Ik ben hier niet om dood te gaan'

Ons gesprek over het levenseinde wuift ze weg, want ze is 'hier niet om dood te gaan'. Dat ze fysiek nauwelijks tot iets in staat is, lijkt ze niet te (willen?) zien. Tijdens mijn intakegesprek blijkt haar levensverhaal ook de ingang tot het gesprek over het levenseinde. Ze heeft namelijk als ouvreuse in een groot theater gewerkt. Hoe denkt zij over haar eigen laatste voorstelling? Wat als haar doek valt? Dit blijkt de juiste snaar, want ze heeft er zeker over nagedacht. Ik regel diezelfde dag nog een afspraak met de behandelend arts. Met hem bespreekt ze tot in detail zaken rondom medisch beleid, haar wensen en behoeften duidelijk verwoordend.

De laatste voorstelling

De dagen erna zien we haar snel achteruit gaan. Ze is blij dat we hebben doorgevraagd naar ‘haar laatste voorstelling’. En dat ze ook al zo snel met haar beste vriendin heeft gesproken (soms kun je een bezoekje wat sturen zonder buiten de grenzen van integriteit te gaan). Nu weet ze in ieder geval dat alles goed geregeld zal worden en dat geeft rust. Ze zou het fijn vinden als we aanwezig zijn in haar theater, waar de afscheidsborrel zal plaatsvinden. We beloven dit te doen. Die nacht valt voor haar definitief het doek. In haar slaap, precies zoals ze gehoopt had.

Einde voorstelling.

*een wat mij betreft nog altijd sterke combinatie, waarmee optimaal recht wordt gedaan aan de psychische, sociale en spirituele dimensie van palliatieve zorg. Door aanwezig te zijn bij het gesprek – en daar ook actief aan deel te nemen – had ik als maatschappelijk werker dezelfde voorkennis, informatie en zicht op het effect ervan op patiënt en naaste. Dit gaf mij de basis en het vertrouwen van patiënt en naasten voor het nagesprek, en om daarna de psychosociale begeleiding voort te zetten.

Deze bijdrage is onderdeel van E-Pal - editie mei 2019. U vindt alle bijdragen E-Pal hier.