Ziekenhuisopnames en huisartscontacten in de laatste levensfase in 2023: lichte verschuiving, maar overwegend stabiel beeld
Uit recente cijfers van het Nivel, in samenwerking met stichting PZNL/NPPZ II, blijkt dat ziekenhuisopnames en huisartscontacten in de laatste levensfase een lichte verbetering laten zien over de jaren.
Deze gegevens gaan over mensen die in 2023 zijn overleden aan een aandoening waarbij de inzet van palliatieve zorg van betekenis zou kunnen zijn. De cijfers zijn vergeleken met 2017 en 2021. Voor de meeste kwaliteitsindicatoren is er voor 2023 een lichte verbetering te zien ten opzichte van 2017.
Afname aantal ziekenhuisopnames, opnameduur stabiel
Van de ruim 168.500 personen die in 2023 overleden in Nederland, stierven er bijna 112.500 (67%) aan een aandoening die veelal gepaard gaat met een ziekbed en een (mogelijke) behoefte aan palliatieve zorg, zoals bijvoorbeeld kanker, COPD, hartfalen of dementie.
In 2023 overleed 38% van deze mensen uit de ‘doelgroep van palliatieve zorg’ thuis en 18% in het ziekenhuis; in 2021 was dit 41% en 18%, en in 2017 36% en 20%. Ook nam het percentage ziekenhuisopnames in de laatste levensmaand af van 32% (2017) naar 28% (2021) en 27% (2023). In de laatste levensmaand had ruim een kwart (27%) nog een of meer ziekenhuisopnames. Er is een lichte afname te zien ten opzichte van 2021 (28%) en 2017 (32%). De gemiddelde opnameduur bleef vrijwel gelijk op 7,5 dag.
“Het is belangrijk om de kwaliteit van palliatieve zorg te blijven monitoren en daarover in gesprek te gaan. Met de nieuwe cijfers over huisartsencontact na ontslag uit het ziekenhuis is er meer zicht op de continuïteit van palliatieve zorg na ziekenhuisopname.”
Christine Cramer, programmacoördinator NPPZ II – Meten en Monitoren
Huisartscontacten richting levenseinde
Personen in de doelgroep van palliatieve zorg hadden in 2023 gemiddeld 1,6 keer contact (per week met de huisarts in de laatste maand en 2,8 in de laatste week voor overlijden (2021: 1,4 en 2,4; 2017: 1,5 en 2,6). Hierbij gaat het om praktijkbezoeken, huisbezoeken of kort consulten via e-mail of telefoon. Een nieuwe uitkomst laat zien dat bij ontslag uit het ziekenhuis in de laatste levensmaand 73% binnen 7 dagen contact had met de huisarts. Dit varieert naar doodsoorzaak. Voor deze nieuwe indicator zijn nog geen vergelijkingscijfers met eerdere jaren beschikbaar.
Factsheet indicator >7 dagen tussen ziekenhuisontslag en contact huisarts
In november 2023 is een set van 17 indicatoren vastgesteld door de stuurgroep van het NPPZ II voor het meten van de kwaliteit van palliatieve zorg. De indicatoren zijn vertaald naar online factsheets die per indicator inzicht geven in de achterliggende waarde, cijfers, context en concrete tips voor verbeteringen. Aan de hand van bovenstaand onderzoek is nu ook beschikbaar: factsheet indicatorenset NPPZ II: indicator >7 dagen tussen ziekenhuisontslag en contact huisarts.
Meer informatie
Publicatie onderzoek: Kenmerken van de populatie en gebruik van ziekenhuis- en huisartsenzorg in 2023 – Nivel, november 2025