Behandeling van obstipatie in de palliatieve zorg

Samenvatting

Obstipatie is een veel voorkomend symptoom bij ouderen en nog meer bij hen die palliatieve zorg ontvangen. Het is echter niet alleen een medisch probleem voor de patiënt, maar heeft in meer dimensies consequenties. Daarbij is ook nooit echt goed onderzocht hoe obstipatie wordt beleefd door mantelzorgers en zorgprofessionals.

Methode 

De opzet van de studie is relatief klein in drie gespecialiseerde palliatieve units in het Verenigd Koninkrijk (Noord-Ierland, Engeland en Schotland), met gemiddeld 22 bedden en 329 opnames per jaar. Na selectie bleven 13 geschikte patiënten en mantelzorgers over (kinderen of partners van de zieke) en 27 zorgprofessionals (veertien verpleegkundigen, zeven artsen, vier physician assistants, één apotheker en één fysiotherapeut).

Conclusie

Belangrijkste bevindingen waren:

• Er is onvoldoende herkenning van obstipatie als multifacet symptoom. Lichamelijke, psychische en sociale klachten en beperkingen kleuren obstipatie. Pijn, opgeblazen gevoel, verminderde eetlust en anale klachten zijn bekend. Prikkelbaar zijn, er tegenop zien om naar het toilet te gaan, schaamte, gevoel van gevangen zijn en verminderde zin om te socialiseren zijn verschijnselen die minder op de voorgrond staan.
• Lichamelijke focus bij beoordeling van obstipatie: frequentie, aard en volume van de ontlasting worden meer objectief bevraagd en gerapporteerd, maar de meer subjectieve beleving van de patiënt van de stoelgang krijgt geen aandacht.
• Het verbaast dan ook niet dat vooral de farmacologische benadering van obstipatie voorop staat. Wel verbazend is dat het ook in gespecialiseerde palliatieve instellingen gebeurt! Ook bij de keuze van het laxeermiddel wordt onvoldoende rekening gehouden met voorkeuren van patiënten en de niet-farmacologische mogelijkheden van behandeling.

Naast het weten dat symptomen bij mensen in de palliatieve fase van ziekte vragen om een holistische benadering, moet de zorgprofessional nagaan hoe het begrip van ziekte is door de betrokkene en diens naasten. Deze studie moedigt zorgprofessionals aan om patiënten en naasten meer te betrekken in begrip van de symptomen/ziekte, en meer ruimte voor zelf-management te geven. Natuurlijk behoort ook farmacotherapie tot het palet van behandeling.

Commentaar

Obstipatie is een heel veel voorkomend verschijnsel in alle gelederen van zorg. Van jong tot oud en ook in de palliatieve zorg. Om een keer in beeld te krijgen wat patiënten en naasten van de benadering door zorgprofessionals vinden, is een eyeopener. Wij worden aangemoedigd om meetinstrumenten als de Bristol Stool Chart te gebruiken om stoelgang meer te objectiveren, maar wat het met een mens doet om met een moeizame stoelgang (zelfde geldt vast en zeker voor diarree) te leven blijft meestal onderbelicht. Kortom, het moet anders en daar kunnen we direct mee beginnen!!

Naar de publicatie

Hasson, F., et al (2020) “Take more laxatives was their answer to everything”: A qualitative exploration on the patient, carer and healthcare professional experience of constipation in specialist palliative care. Palliative Medicine 34(8);1057-1066.

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie oktober 2020. Alle e-pal-artikelen staan hier.