Waardevolle informatiebijeenkomsten voor patiënten huisartsenpraktijk
Richard Snelder is huisarts in Doetinchem. Hij organiseerde een tweetal informatieavonden over de wensen van zijn patiënten in de laatste levensfase. Hij benadrukt dat veel mensen moeite hebben met nadenken of praten over de dood, maar dat het belangrijk is om deze gesprekken en voorkeuren, vooral met familie, te voeren. In zijn uitnodiging stelde hij dat het waardevol is om al vóór (ernstige) klachten door ouderdom of ziekte, na te denken en te praten over verwachtingen en wensen. Zo is er voldoende tijd en rust om hierover in gesprek te gaan.
Enorme opkomst
Na de bijeenkomsten gaan we met Richard in gesprek over zijn ervaringen. Hij vertelt: “Ik was ontzettend blij en enigszins verbaasd over de enorme opkomst. We hadden gerekend op 30 tot 40 mensen per avond en hadden daarom een zaal geboekt voor 50 personen. Toch mochten we per avond 130 mensen ontvangen. De gemiddelde leeftijd van de aanwezigen was 74 jaar. Misschien nodigt een uitnodiging van de eigen huisarts mensen sneller uit om te komen. Het maakt het persoonlijk en vertrouwd.“
Reacties van bezoekers
Op onze vraag of hij nog reacties van patiënten heeft ontvangen zegt Richard: “Mensen kwamen na afloop van de bijeenkomsten naar me toe met aanvullende vragen en om me te bedanken. Ze gaven aan dat ze het fantastisch vonden om zoveel informatie te krijgen en dat ze de avond als zeer waardevol hebben ervaren. Ik kreeg zelfs een paar bedankkaartjes op de praktijk. Hij leest er een voor: Bedankt dat jullie de bijeenkomst over de laatste levensfase hebben georganiseerd."
Waarom informatieavonden?
We zijn benieuwd wat de aanleiding was om de bijeenkomsten te organiseren. Richard vertelt: “Ik heb twee keer per maand afspraken met mensen die meer willen weten over de mogelijkheden in de laatste levensfase. Dat kost niet veel tijd, maar ik vind het belangrijk dat een breder publiek geïnformeerd is. Ik wilde vooral een groep bereiken die daar nog niet mee bezig is. Zij konden anoniem in de zaal zitten en luisteren naar wat er mogelijk is.”
"Veel familieleden hebben dementie. Zij zeiden altijd: Als ik dementie krijg, bespreek ik mijn wensen, maar het moment daarvoor kwam nooit. Wanneer is het juiste moment daarvoor om dat te doen? Ik heb vanavond gehoord dat ik dat nu moet doen.“
Waren er opvallende vragen?
Richard: “Ja ik kreeg wel een opvallende vraag van iemand die het mensonterend vond dat we tijdens palliatieve sedatie geen eten en drinken meer geven aan een patiënt. Ik kon toen uitleggen dat mensen zich op dat moment in een stervensfase bevinden, en dat palliatieve sedatie wordt ingezet om ernstig lijden te voorkomen. We maken zorgvuldig werk van het bespreken van de laatste levensfase en begeleiden mensen stap voor stap in dat proces.”
Rol van praktijkondersteuners
Richard geeft aan dat de verpleegkundigen oncologie en palliatieve zorg zeventig procent van de gesprekken over de laatste levensfase met families voeren, terwijl de overige gesprekken over dit thema door de huisarts worden gevoerd. “De verpleegkundigen hebben gemerkt dat van de tien verzoeken om euthanasie uiteindelijk slechts twee patiënten hiervoor besluiten, voegt hij toe. Richard heeft regelmatig overleg met de verpleegkundigen. Kantelpunten over wel of niet sederen worden bijvoorbeeld altijd samen besproken.
Wat zijn jouw persoonlijke afwegingen bij het verlenen van euthanasie?
Richard: “Je kunt duidelijk aangeven waar je grenzen liggen. Voor mij is er bij euthanasie een grens bij vergevorderde dementie. Ik wil dat de betreffende patiënt met dementie nog weet wat er gebeurt als euthanasie wordt uitgevoerd. Tijdens de bijeenkomsten maak ik ook duidelijk dat euthanasie geen recht is. Maar dat we samen optrekken in het proces. Mijn uitgangspunt is dat ik ervoor zorg dat ik er persoonlijk geen last van krijg, zowel juridisch als emotioneel. Een SCEN-arts toetst altijd of alles juridisch in orde is, en wat betreft de emoties volg ik altijd mijn gevoel. Ik merk dat mensen het graag maakbaar willen hebben, maar dat is het niet. Als je bij euthanasie aan criteria voldoet, kun je wel een plaats en tijdstip afspreken en wie erbij aanwezig moet zijn; daar heb je regie over, maar niet over veel meer.”
Welk advies geef je andere huisartsen?
“Ik zou andere huisartsen adviseren in het team te bespreken of er belangstelling is om een soortgelijke informatiebijeenkomst te organiseren. Aan de hand van de ervaringen wordt vanuit het project "Passende zorg in de laatste levensjaren" een toolkit ontwikkeld die andere huisartsenpraktijken kan helpen om ook informatiebijeenkomsten te organiseren. In deze toolkit worden onder meer een voorbeeld uitnodiging en een voorbeeldpresentatie opgenomen. Meer weten? Stuur een mail naar hetty@hettytop.nl of loes.koster@netwerkouderenachterhoek.nl.
Als huisartsen met een groep werken, kunnen zij de taken verdelen, en de kosten die eraan verbonden zijn, zijn te overzien. Als huisarts beheers je de stof waardoor je er gemakkelijk over kunt praten en vragen kunt beantwoorden.
In een presentatie zou ik altijd euthanasie en palliatieve sedatie aan de orde stellen. Daarnaast vind ik het belangrijk dat mensen met hun naasten spreken en het liefst hun wensen vastleggen op papier. Dan krijgt het een andere status.”
