CURA: laagdrempelige ondersteuning bij moreel lastige situaties in de zorg
Doelstellingen
De ontwikkeling en implementatie van CURA heeft tot doel de morele veerkracht van zorgverleners te vergroten en de morele stress te verminderen. De implementatiestudie toont wat nodig is om CURA structureel te borgen in diverse contexten van de palliatieve zorg. Na afloop van de implementatiestudie is CURA in tien organisaties ingebed en zijn er rond de 70 zorgverleners opgeleid tot ‘CURA-ambassadeurs’. We verwachten dat structureel gebruik van CURA de palliatieve zorg voor patiënt en naasten verbetert.
Waarom dit project?
Als zorgverlener in de palliatieve zorg heb je regelmatig te maken met situaties waarin je twijfelt over wat het juiste is om te doen. Of je verschilt hierover van mening met elkaar, je patiënt of een naaste. Deze situaties kunnen ‘morele stress’ veroorzaken: emotionele belasting die je ervaart als je het gevoel hebt dat er geen goede zorg wordt verleend. Morele stress draagt bij aan de hoge belasting die je als zorgverlener in je werk kunt ervaren. Om je te ondersteunen bij deze lastige situaties hebben we, samen met experts uit de praktijk en onderwijs, een instrument ontwikkeld: CURA. CURA helpt je om gestructureerd stil te staan bij twijfels rondom ‘goede zorg’.
CURA is een instrument om gestructureerd stil te staan bij je twijfels rondom ‘goede zorg’. 'CURA' staat voor Concentreren, Uitstellen, Reflecteren en Actie. Het helpt je o.a. in de omgang met wat een 'lastige situatie' of 'moreel dilemma' met je doet, met je te verplaatsen in andere betrokkenen en zo je blik op de situatie te verbreden, en met hoe je met de situatie kunt omgaan. CURA is zowel individueel als in klein groepsverband te gebruiken. Het kost zo'n 25 minuten om met CURA een casus te doorlopen.
CURA is speciaal ontwikkeld voor verpleegkundigen en verzorgenden in de palliatieve zorg. In de praktijk blijkt CURA echter ook door andere beroepsgroepen graag te worden gebruikt, zoals verpleegkundig specialisten, artsen en geestelijk verzorgers. Ook is CURA geschikt om in onderwijs te gebruiken op alle niveaus (MBO, HBO, WO, VVO). Er zijn reeds verschillende onderwijsorganisaties die CURA hebben ingebed in hun curriculum.
Resultaten
Ons onderzoek laat zien dat zorgverleners en studenten CURA eenvoudig en toegankelijk in gebruik vinden. CURA bevordert vaardigheden zoals je verplaatsen in anderen, en het goed kunnen omgaan met ‘morele stress’. Het blijkt echter ook dat het niet altijd makkelijk is om tijd vrij te maken voor CURA. De huidige implementatiestudie moet aantonen wat het effect is als je CURA langdurig gebruikt, en wat er nodig is om CURA goed te implementeren.
- Het CURA Handout geeft een korte beschrijving van CURA en hoe je CURA kunt gebruiken.
- De CURA Handleiding helpt je om CURA zo goed mogelijk te gebruiken. Lees deze daarom goed door voordat je CURA (voor het eerst) gaat gebruiken. Het is een aanvulling op het CURA-stappenplan.
- E-book CURA: verdieping en toepassing. Dit e-book geeft meer informatie over CURA en hoe je het instrument kan toepassen in onderwijs en praktijk.
In 2020 zijn we gestart met een landelijke implementatiestudie. CURA wordt in tien verschillende organisaties door heel Nederland ingebed. Binnen deze organisaties worden ‘CURA-ambassadeurs’ opgeleid. Zij worden toegerust om CURA-bijeenkomsten binnen hun organisatie of afdeling te initiëren, organiseren en te begeleiden. Ook spelen zij een belangrijke rol in de implementatie van CURA binnen hun organisatie of afdeling. De ontwikkeling van de training tot ‘CURA-ambassadeur’ maakt deel uit van het vervolgonderzoek.
Publicaties:
- publicatie over de haalbaarheid en eerste ervaren effecten van CURA: CURA—An Ethics Support Instrument for Nurses in Palliative Care. Feasibility and First Perceived Outcomes
- Publicatie over ‘zorg voor de zorgenden’ en het belang van samenwerking in onderzoek: Pallium Van Schaik et al 2019.
- Publicatie NTvG over het gebruik van CURA in een PaTz-groep: Metselaar et al 2020 moreel beraad bij complexe euthanasieverzoeken
Nieuws over het project:
- CURA wordt genoemd als een van de interventies gericht op het behoud van Evenwichtige Zorgverleners. Lees hier over de kennissynthese in opdracht van ZonMW.
- Tijdens het congres Zelf of Samen Redzaam (Amsterdam Center on Ageing & Ageing & Later Life, Amsterdam UMC) op 17 april 2019 heeft Malene van Schaik de 2e prijs van de Codde en Van Beresteyn Gerontologieprijs in ontvangst mogen nemen voor CURA! De commissie prees het nut en de relevantie van CURA voor ouderenzorg.
- Vanuit de netwerken palliatieve zorg Amstelland & Meerlanden en Midden-& Zuid-Kennemerland is een interview met CURA ambassadeur Nikki Chan-Ngai verschenen. Lees het interview hier.
- e-book O2Pz: CURA wordt genoemd als een van de praktische tools om palliatieve zorg in onderwijs te optimaliseren.
Samenwerkingspartners
De volgende netwerken en organisaties doen mee aan de implementatiestudie:
Netwerk Amsterdam -Diemen
Amstelring
Cordaan
OLVG
Netwerk Rotterdam e.o.
Ikazia Ziekenhuis
Lelie Zorggroep
Eemland
Hospice Nijkerk
Salland e.o.
Deventer Ziekenhuis
Zaanstreek- Waterland
Evean
De Zorgcirkel
Hoogeveen
Beter Thuis Wonen
Overige samenwerkingspartners
- Amstel Academie
- Hogeschool Rotterdam
- Hogeschool van Amsterdam
- Hospice Kuria
- IKNL
- Markant en VPTZ
- Nederlandse Patiënten Federatie
- Nederlandse Patiëntenvereniging
- O2PZ
- ROC TOP
- UNO VUmc
Projectgroep
- S. Metselaar - Senior-onderzoeker, medisch ethicus, Ethiek, Recht en Humaniora
- M.V. van Schaik – junior onderzoeker, Ethiek, Recht en Humaniora
- H.R.W. Pasman – UHD, Senior-onderzoeker, Sociale Geneeskunde
- C. Kröger – junior onderzoeker, Ethiek, Recht en Humaniora
- G.A.M. Widdershoven - Hoogleraar Medische Ethiek & Filosofie, Ethiek, Recht en Humaniora
- H. Heim – Implementatiedeskundige
- J. van Staveren- projectleider onderwijsknooppunten O2PZ
- M. Stolper – Senior-onderzoeker, trainer Moreel Beraad, Ethiek, Recht en Humaniora
- Anika Willemsen – Onderwijskundig adviseur e-learning VUmc
Financiële ondersteuning
Dit project wordt mogelijk gemaakt door ZonMw en maakt deel uit van het programma Palliantie. Meer dan zorg.
